Παρασκευή 6 Μαΐου 2016

Bobby Sands: Το «γελαστό παιδί» του IRA


Περιοδικό "Ένσταση" vol.5*

¨Η ελευθερία είναι τα πάντα για μένα. Το να δώσω τη ζωή μου δεν είναι μονάχα το μοναδικό πράγμα που μπορώ να κάνω, είναι και το μόνο σωστό¨

Ξημερώματα Τρίτης 5 Μαίου 1981 , η είδηση διαδίδεται αστραπιαία σε όλες τις καθολικές συνοικές  του Μπέλφαστ : Ο Bobby Sands σε ηλικία 27 μόλις ετών, απεβίωσε μετά από 66 μέρες απεργίας πείνας στις φυλακές Maze κοντά στο Μπέλφαστ.

Ποιος ήταν όμως ?

Γεννημένος στις 9 Μαρτίου  1954 στο Ρόθκοουλ της Βόρειας Ιρλανδίας, κοσμοαγάπητος και ανήσυχο πνεύμα από μικρός , ασχολήθηκε με τη μουσική, το ποδόσφαιρο και εργαζόταν ως μαθητευόμενος τεχνίτης αμαξωμάτων. Κάπου εκεί,γύρω στα 18 του χρόνια, η οικογένεια του εκδιώχτηκε από τη γενέτηρά του και ο Σαντς εντάσσεται στον IRA.

Τα πάγια αιτήματα των κατοίκων της Βόρειας Ιρλανδίας για ίσα διακαιώματα, για στέγαση, απασχόληση δικαίωμα ψήφουκαι ενάντια στις διακρίσεις ήταν επίκαιρα όσο ποτέ την δεκαετία του 70. Πόσω μάλλον που μετά το 1976 η βρετανική κυβέρνηση είχε ψηφίσει νόμο που αφαιρούσε την ιδιότητα των πολιτικών κρατουμένων σε όλους του ΒορειοΙρλανδούς κρατουμένους,  που μέχρι τότε αναγνώριζε. Αυτό το νομοσχέδιο εντασσόταν σε μια ευρύτερη πολιτική, όπου ήθελε να ταυτίσει τους έγκλειστους αγωνιστές με τους ποινικούς κρατουμένους ώστε να μετασχηματιστεί η θετική εικόνα τους προς τα έξω. Να τους αφαιρέσει το πολιτικο-κοινωνικό χαρακτηρά του αγώνα τους και με το δόγμα Νόμος και τάξη να τους ταυτίσει με τουςεγκληματίες του κοινού ποινικού δικαίου ή να τους βαφτίσει τρομακράτες. Με αυτόν τον τρόπο , ποινικοποιεί όλη την δράση του IRA.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο  οι διαμαρτυρίες των κρατουμένων τη διετία 1978-1980 ήταν πολύ έντονες. Αποκορύφωμα η απεργία πείνας που έιχαν ξεκινήσει γιατί εκτός από το ιδεολογικό περίβλημα του νόμου, οι κοινοί πλεόν κρατούμενοι είχαν απωλέσει κάποια δικαιώματα που είχαν ως πολιτικοί κρατούμενοι όπως το να μην φοράνε τα ρούχα της φυλακής, να μην συμμετέχουν στα καταναγκαστικά έργα και να συνεβρίσκονται ελεύθερα με συγκρατούμενούς τους.

Η βρετανική κυβέρνηση φάνηκε διαλλακτική αναφορικά με το δικαίωμα των κρατουμένων να φορούν τα ρούχα τους. Η απεργία τερματίστηκε μετά από δυο μήνες, ωστόσο σε σύντομο χρονικό διάστημα φάνηκε ότι η βρετανική κυβέρνηση δεν είχε την πρόθεση να ικανοποιήσει τα αιτήματα.


«κάθε ένας έχει το δικό του ρολό να παίξει. Κανένας ρόλος δεν είναι πολύ σημαντικός ή πολύ ασήμαντος, κανένας δεν είναι πολύ νέος ή πολύ γερός για να κάνει κάτι» 


Μέσα σε αυτό το πλάισιο ο BobbySands συλλαμβάνεται το 1972 για οπλοκατοχή, καταδικάζεται σε 5 χρόνια φυλακή , αποφυλακίζεται το 1976 αλλά μετά από μερικούς μήνες ξανά συλλαμβάνεται για βομβιστική επίθεση και χωρίς να υπάρχουν πολλά στοιχεία εις βάρος του καταδικάζεται σε 14 χρόνια φυλάκισης.

Αν και ο ίδιος στην πρώτη μεγάλη απεργία πείνας δεν έχει συμμετάσχει , διαπιστώνοντας πως η συμφωνία με την βρετανική κυβέρνηση δεν έχει ουσιαστικά κανένα απότελεσμα, την 1η Μαρτίου του 1980 , ξεκινάει τη δεύτερη μεγάλη απεργία πείνας, γνωστή ως η διαμαρτυρία των Πέντε αιτημάτων. Ουσιαστικά μέσω αυτών πάλευαν ώστε να τους αναγνωριστεί ξανά η ιδιότητα των πολιτικών κρατουμένων. Τα 5 αιτήματα ήταν :

·         Το δικαίωμα να φορούν ρούχα της επιλογής τους και όχι της φυλακής
·         Η απαλλαγή τους από καταναγκαστικές εργασίες
·         Η απρόσκοπτη επικοινωνία τους ανάμεσα στους φυλακισμένους
·         Το δικαίωμα να δέχονται επισκέψεις, γράμματα και δέματα μια φορά την εβδομάδα
·         Το ελεύθερο να οργανώνουν ψυχαγωγικά και εκπαιδευτικά προγράμματα

Στην απεργία ακολουθούν και άλλοι κρατούμενοι από τους 3.000 ιρλανδούς που συνολικά κρατούνταν εκείνη την περίοδο , πολλοί εξ αυτών καταδικασμένοι σε δίκες  παροδίες χωρίς ενόρκους  από ειδικά δικαστήρια. Εκθέσεις της Διεθνούς Αμνηστίας βεβαίωναν ότι οι καταδίκες κατά κανόνα βασίζονταν σε ομολογίες που είχαν αποσπαστεί με βασανιστήρια

«Δεν ήμουν τίποτε περισσότερο από ένα παιδί της εργατικής τάξης, όμως η καταπίεση είναι που γεννά το επαναστατικό πνεύμα της ελευθερίας» έγραφε για τον εαυτό του ο Μπόμπι Σάντς και δήλωνε πως «δεν θα λυγίσω αν δεν πετύχω την απελευθέρωση της Ιρλανδίας και τη μετατροπή της σε κυρίαρχη, ανεξάρτητη και σοσιαλιστική δημοκρατία». 

Το Σιν Φέιν που ήταν η πολιτική έφραση του ρεπουμπλικανικού κινήματος της Ιρλανδίας  τον 20 αιώνα , ήταν αντίθετο στην απεργία πείνας θεωρώντας πως   η απεργία πείνας απειλεί να αποσπάσει την προσοχή των Ρεπουμπλικάνων από τα πολιτικά τους καθήκοντα, αλλά και να επιφέρει θυσίες που τελικά θα πλήξουν το ηθικό τους. Ο Μπόμπι, όμως, είναι αποφασισμένος και αμετάπειστος. Ομοίως και η Θάτσερ, της οποίας ο αρμόδιος για θέματα Β. Ιρλανδίας υπουργός, ο Χάμφρι Άτκινς, τονίζει (15 Απριλίου) ότι η βρετανική κυβέρνηση δεν θα δεχθεί τα αιτήματα των απεργών πείνας, ούτε θα ενδώσει στη «μορφή βίας που ασκούν»

Τον Απρίλιο, και ενώ η απεργία πείνας είναι σε πλήρη εξέλιξη, πεθαίνει ο ανεξάρτητος βουλευτής Φρανκ Μαγκουάιρ και μια έδρα στο κοινοβούλιο μένει κενή. Οι ριζοσπάστες και οι Ρεμπουπλικανοί πείθουν τον BobbySands να θέσει υποψηφιότητα για την έδρα απέναντι στον Χάρι Γουέστ που στηρίζεται από τους Ενωτικούς και τη Βρετανική Κυβέρνηση. Το αποτέλεσμα της εκλογικής μάχης είναι συντριπτικό, καθώς κερδίζει το 52% των ψήφων και 30.942 ψηφοφόρους. Η προπαγάνδα της Βρετανικής κυβέρνησης ότι δεν έχει απήχηση ο αγώνας των απεργών και ότι οι απεργοί βρίσκονται στο περιθώριο πέφτει στο κενό. Ένας φυλακισμένος απεργός πείνας έχει εκλεγεί βουλευτής με απόλυτη πλειοψηφία.

Δυστυχώς η θητεία του ήταν βραχύβια.Λίγες μέρες πριν, ο αρμόδιος υπουργός της βρετανικής κυβέρνησης  για τα θέματα της  Ιρλανδίας, Χάμφρι Άνταμς δηλώνει πως η βρετανική κυβέρνηση δεν θα ενδώσει στην μορφή βίας που ασκούν οι απεργοί πείνας.Ο Σαντς τελικά πεθαίνει  στις 5 Μαΐου του 1981, μόλις 26 μέρες μετά τις εκλογές. Στην κηδεία του θα τον συνοδέψουν 100.000 άνθρωποι ενώ την αμέσως επόμενη μέρα , η Βρετανίδα πρωθυπουργός Θάτσερ δηλώνει κυνικά πως «Θα συνεχίσουμε την προσπάθεια εξάλειψης της τρομοκρατίας. Ο κ. Σαντς ήταν απλά ένας κατάδικος. Που επέλεξε να πεθάνει».

Αντιδράσεις όμως υπάρχουν σε όλον τον κόσμο.Στο Μιλάνο, 5.000 διαδηλωτές πυρπολούν την αγγλική σημαία. Στο Όσλο όπου βρίσκεται, η Βασίλισσα Ελισάβετ κινδυνεύει να δεχθεί κατακέφαλα ντομάτα, η οποία όμως δεν την πετυχαίνει. Συλλαλητήρια γίνονται σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, στην Αυστραλία, στις ΗΠΑ. Σε διάφορα λιμάνια του κόσμου διαδηλωτές ρίχνουν μαύρη μπογιά σε βρετανικά πλοία. Στο Νέο Δελχί οι ινδοί βουλευτές κρατούν ενός λεπτού σιγή. Αμερικανοί γερουσιαστές, μεταξύ των οποίων κι ο Τεντ Κένεντι, στέλνουν επιστολή διαμαρτυρίας στη Θάτσερ. Ποτέ άλλοτε η πολιτική του Λονδίνου για τη Β. Ιρλανδία (ούτε καν στον απόηχο της «Ματωμένης Κυριακής» του ‘72) δεν προκάλεσε τέτοια κατακραυγή, διεθνώς.

Οι κρατούμενοι του IRA συνέχισαν την απεργία πείνας και το καλοκαίρι πέθαναν ακόμη 9 από αυτούς. Η απεργία έσπασε στο τέλος του καλοκαιριού καθώς ο Καθολικός κλήρος έπεισε τις οικογένειες των κρατουμένων που είχαν χάσει τις αισθήσεις τους να τους ταΐσουν ενδοφλεβικά.. Κατόπιν η βρετανική κυβέρνηση ικανοποίησε κάποια από τα αιτήματα των κρατουμένων,ανακοίνωσε ότι οι βορειοϊρλανδοί κρατούμενοι μπορούν να φορούν τα ρούχα της αρεσκείας τους, χωρίς, ωστόσο, να τους χαρακτηρίσει ποτέ πολιτικούς κρατουμένους.

Το παράδειγμά του εμπνέει ακόμα και σήμερα...έχει γίνει ταινία, τραγούδι και μνημονεύεται ως δείγμα ηρωισμού και αγώνα απέναντι στον ισχυρό ακόμα και χωρίς να έχει τίποτα , με όπλο μόνο το ίδιο του το σώμα και την αξιοπρέπειά του. Δεν λύγισε ποτέ στον αντίπαλο και πάλεψε για τα ιδανικά του και για καλύτερες συνθήκες στις φυλακές.

Αιτήματα που 34 χρόνια μετά δεν έχουν δικαιωθεί .Το νοσοκομείο –κολαστήριο των φυλακών Κορυδαλλού, οι ποινές απομόνωσης μέσα στις φυλακές και οι γενικότερα απαράδεκτες συνθήκες κράτησης. Χαρακτηριστικό πως στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εκκρεμούν ήδη 191 υποθέσεις με κατηγορίες κατά της Ελλάδας για τις άθλιες συνθήκες κράτησης στις φυλακές από τις οποίες κάποιες θα είναι και καταδικαστικές. Μάλιστα,σε μια πρόσφατη απόφαση του (Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, απόφ. της 4.12.2012, Τζαμαλής κ.λπ. κατά Ελλάδος)δέχθηκε ότι παρόλο που οι εν λόγω συνθήκες κράτησης δεν δημιουργήθηκαν με σκοπό να εξευτελίσουν ή να μειώσουν τους προσφεύγοντες, η φύση τους ήταν τέτοια που να τους προκαλέσει οδύνη και εξευτελισμό, ώστε καθ’ εαυτή να συνιστά σε βάρος τους μια απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση. Αναφέρεται στις φυλακές Ιωαννίνων, όπου επικρατούσαν οι ακόλουθες συνθήκες: Οι φυλακές αυτές, δυναμικότητας 80 θέσεων, αριθμούσαν 220 κρατουμένους. Κοιμούνταν σε 4 μεγάλους θαλάμους ανά 32 και σε 4 μικρούς θαλάμους. Υπήρχαν κρεβάτια και στους διαδρόμους ακόμη, όπου κοιμούνταν 45 κρατούμενοι. Τις 18 ώρες της ημέρας τους αυτοί περνούσαν στους κακώς αεριζόμενους θαλάμους, όπου στον κάθε ένα ήταν διαθέσιμα 2 τ.μ. Δεν υπήρχε περίθαλψη για τους ασθενείς, ούτε πρόνοια για την υγεία των λοιπών.Με επίσημα στοιχεία Στα 34 κέντρα κράτησης σε όλη την χώρα βρίσκονται 12.703 φυλακισμένοι, όταν οι προβλεπόμενες θέσεις είναι για 9.286.

Πόσω μάλλον αν οι κρατούμενοι θεωρούνται πως βλάπτουν την δημόσια ασφάλεια ή κατηγορούνται με βάση τον τρομονόμο, οι συνθήκες διαβίωσης μέσα στις φυλακές είναι ακόμα χειρότερες, σαν -το σύγχρονο κατά τα άλλα κράτος δικαίου- να τους εκδικείται και να μην τους παρέχει ούτε το δικαίωμα στη μόρφωση ( περίπτωση Ρωμανού ) ή να τους έχει έγκλειστους έχοντας 90% αναπηρία, τύφλωση  και σκλήρυνση κατά πλάκας (περίπτωση Σάββα Ξηρού) ή άλλες περιπτώσεις όπου το δικαίωμα άδειας των κρατουμένων αφαιρείται χωρίς να υπάρχει κάποιος ουσιώδης λόγος.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου